Dziewanna (Verbascum L.) – rodzaj roślin należący do rodziny trędownikowatych.Według niektórych ujęć taksonomicznych należy do niego ok. 250 gatunkówwystępujących głównie na obszarach klimatu umiarkowanego Europy i Azji^[2]. Gatunkiem typowym jest Verbascum thapsus L.^[3].

Rośliny dwuletnie lub byliny, rzadziej jednoroczne i krzewinki.Morfologia[edytuj]

Pokrój

W pierwszym roku życia formuje się gęsta, przyziemna różyczka liściowa, w następnym roku wyrasta wzniesiony pęd osiągający u różnych gatunków od 0,5 do 3 m wysokości.

Liście

Duże, skrętoległe, u większości gatunków owłosione.

Kwiaty

Słabo grzbieciste, pięciokrotne, często duże i efektowne. Najczęściej żółte, rzadziej białe, purpurowe, pomarańczowe, niebieskie.

Owoc

Torebka z licznymi, drobnymi nasionami.

Systematyka[edytuj]

Synonimy

Celsia L., Rhabdotosperma Hartl, Staurophragma Fisch. & C. A. Mey.

Pozycja systematyczna wg APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)

Należy do rodziny trędownikowatych (Scrophulariaceae) Juss., która jest jednym z kladów w obrębie rzędu jasnotowców (Lamiales) Bromhead z grupy astrowychspośród roślin okrytonasiennych^[1].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida, Batsch, podklasa jasnotowe(Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Lamianae Takht., rząd jasnotowce (Lamiales Bromhead), rodzina trędownikowate (Scrophulariaceae Juss.), podrodzinaVerbascoideae Kostel., plemię Verbasceae Dumort., rodzaj dziewanna (Verbascum L.)^[4].

Gatunki flory Polski^[5]

• dziewanna Chaixa (Verbascum chaixi Vill.)
• dziewanna drobnokwiatowa (Verbascum thapsus L.)
• dziewanna fioletowa (Verbascum phoeniceum L.)
• dziewanna firletkowa (Verbascum lychnitis L.)
• dziewanna kutnerowata (Verbascum phlomoides L.)
• dziewanna olimpijska (Verbascum olympicus Boiss.) – efemerofit
• dziewanna pospolita (Verbascum nigrum L.)
• dziewanna rdzawa (Verbascum blattaria L.)
• dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum Bertol, syn. V. thapsiforme Schrad.)
• Verbascum virgatum Stokes – efemerofit
• Verbascum sinuatum L. – efemerofit

Gatunki uprawiane^[5][6]

• dziewanna czarnomorska (Verbascum gnaphaloides Bieb.)
• dziewanna jedwabista (Verbascum bombyciferum Boiss.)
• dziewanna ogrodowa (Verbascum ×hybridum hort.)
• dziewanna przygięta (Verbascum flexuosum Wulf.)
• dziewanna stożkowata (Verbascum pyramidatum Bieb.)
• dziewanna wiechowata (Verbascum paniculatum Wulf.)
• dziewanna zakaukaska (Verbascum gossypium Bieb.)

Ciekawostki[edytuj]

Wiele gatunków dziewanny to rośliny lecznicze lub ozdobne. Ze względu na preferencję gleb słabych, ukuto porzekadło: Gdzie rośnie dziewanna, tam bez posagu panna.